دفتر اوّل نیایش (اثر الکسیس کارل)

بخش ۱

ترجمه دکتر علی‌ شریعتی

ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﺘﺮجم

‫ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ وﺳﻴﻠه دوﺳﺖ ﻣﺘﻔﻜﺮ و ﻓﺎﺿﻠﻢ‬ ‫آﻗﺎى ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪزاده ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد.‬ ‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤه آن ﭘﻰ ﺑﺮدم از اﻳﺸﺎن درﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﻛﺮدم ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ از ﻃﺮف اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺸﻬﺪ اﻧﺘﺸﺎر‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ. وﻟﻰ ﭼﻮن ﻣﺘﻦ آن در ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﻪ ﻳﻐﻤﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد، از آن رو ﻛﻪ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻗﻴﻖ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮدن ﻛﺘﺎب در اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ،‬ ‫اﻳﺸﺎن از ﻃﺒﻊ آن ﭼﻨﺪان راﺿﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻰآﻣﺪﻧﺪ وﻟﻰ ﺑﺮﺧﻼف اﻳﺸﺎن ﻣﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺒﻊ آن ﻣﺸﺘﺎق ﺑﻮدم و آن را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ از اﻳﻦ‬ ‫رو ﺑﺮ آن ﺷﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻣﻘﺪﻣﻪاى و ﺷﺮح ﺣﺎل دﻗﻴﻘﻰ از زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫ﻣﺆﻟﻒ و ﺣﻮاﺷﻰ ﻻزم آن را ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر آﻣﺎده ﻛﻨﻢ.‬
‫
در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ و‬ ‫دﻋﺎ ﺗﻨﻬﺎ از ﭼﺸﻢ ﻳﻚ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻋﻠﺖ وﺟﻮدى اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ و آﺛﺎری ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ وﺟﻮد‬ ‫دارد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار داده اﺳﺖ.‬
‫
اﮔﺮ ﭼﻪ در اﺳﻼم ﻧﻴﺰ دﻋﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﭼﻨﻴﻦ آﺛﺎرى را داراﺳﺖ‬ ‫وﻟﻰ ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ در ﺿﻤﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﻘﺎﻳسه ﻣﺘﻮن ادﻋﻴﻪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰارى ﺑﺮﺧﻰ از آﻧﻬﺎ در اﺳﻼم و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺮﻣﻰﺧﻮرﻳﻢ، اﻣﺘﻴﺎزى‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﻋﺎى اﺳﻼم ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻋﺎ در اﺳﻼم‬ ‫ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ داراى ﺟﻨﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺣﺘﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ.‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺘﻮن دﻋﺎﻫﺎى ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ روﺷنﺘﺮ و ﺣﺎدﺗﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮرد و ﮔﺎه ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻰ از ﺟﻤﻼت آن، رﻧﮓ ﻳﻚ‬ ‫ﺷﻌﺎر ﺣﺰﺑﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﮕﻴﺮد.‬
‫
دﻋﺎى ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از زﻧﺪﮔﻰ و ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎى آن ﺧﻮد را ﺑﺪور داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﺎرل ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﺳﺎﺳﺶ ﻓﻘﺮ اﺳﺖ و ﻋﺸﻖ. اﻣﺎ، در اﺳﻼم‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮی ﺑﺪان اﻓﺰوده ﻣﻰﺷﻮد و آن ﺑﻴﺎن دردﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ - ﮔﺮوﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ ﺑﺪان واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ.‬
‫
ورود ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﻣﺴﺌﻠه دﻋﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از آﻧﻜﻪ‬ ‫اﻓﻜﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻫﻤﻮاره در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻت‌هاى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ، ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺪهﻫﺎى ﻣﻘﺪس‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ اﻓﺮادی ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﮔﺎم‬ ‫ﺑﺮﻣﻰدارﻧﺪ، اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﺑﺪ.‬
‫
ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن، ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﻳﺪهﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ در ﭘﻨﺎه ادﻋﻴﻪ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ از ﮔﺰﻧﺪ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎی ﺳﻴﺎﺳﻰ و روزﮔﺎر ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻰ اﺟﺘﻤﺎع - ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﺴﻴﺮى ﻧﺎﺑﺪﻟﺨﻮاه ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ - ﻣﺼﻮن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره‬ ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ زﻧﺪﮔﻰ و ﺗﺤﺮﻳﻚ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد.‬
‫
ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌه ﻣﺘﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ادﻋیه اﺳﻼﻣﻰ، ﻣﻴﺘﻮان ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫دﻋﺎى اﺳﻼﻣﻰ (اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﻮﻧﻰ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﺻﺎﻟﺖ دارد) از اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ:‬

۱- ﻓﺼﺎﺣﺖ.‬

۲- ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن دﻋﺎ (ﺳﺠﻊ و ﻣﻮازﻧﻪ، ﻓﺎﺻﻠﻪ،‬ ‫ﻧﺮﻣﻰ و درﺷﺘﻰ ﻣﻘﺘﻀﺎى ﺣﺮوف وﻛﻠﻤﺎت، اﺷﺘﻘﺎق، ﺟﻨﺎس و...).‬

۳- ﻋﻘﻞ: ﻃﺮح ﻣﺴﺎئل ﻓﻠﺴﻔﻰ و ﻓﻜﺮى ﺑﺮاى ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻘﻞ و ﺗﺤﺮﻳﻚ‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﻫماﻫﻨﮕﻰ و ﺳﺎزش ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺎﻳﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮ‬ ‫ﻗﺪرت، ﻣﻌﺠﺰات ﺧﻠﻘﺖ، زﻳﺒﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪیﻫﺎى ﺑﻰﺷﻤﺎر آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر.‬

۴- ﺳﻴﺎﺳﺖ: ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻃﺮح ﻣﺴﺎئل اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻣﻴﺎن ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ، ﺻﻼح و ﻓﺴﺎد، ﺳﻌﺎدت و ﺷﻘﺎوت ﻣﺮدم و‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﻧﻔﺮت ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮد ﻳﺎ دﺳته ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر و اﻋﻼم‬ ‫وﻓﺎدارى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮم، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آزادى و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻰ‬ ‫ﻣﺮدم، در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ.‬

۵- ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻋﺼﻴﺎن: دﻋﺎی اﺳﻼﻣﻰ می‌کوشد ﺗﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ اﺳﺎرت، ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺧﻀﻮع ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪّ ﺧﻮاری وادار‬ ‫ﻛﻨﺪ، اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﺪرت دﻳﮕﺮ، ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﮕﺮ و ﻧﻘطه اﻣﻴﺪ و اﺗﻜﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮى را ﺟﺰ او ﺑﻪ رﺳﻤﻴّﺖ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ؛ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﻃﻮرى اﻧﺠﺎم ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻫﺮاس و ﺑﻴﻢ از ﻫﺮ ﻧﻴﺮوى دﻳﮕﺮی را‬ ‫از ﺧﺎﻃﺮ او می‌برد.‬

۶- ﺗﻮﻓﻴﻖ: ﻧﻴﺎﻳﺶﻛﻨﻨﺪه از ﺧﺪا ﻫﻤﻮاره ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺮاﻳﻂ رواﻧﻰ و‬ ‫اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎرﺟﻰ، آن ﻃﻮر ﻓﺮاﻫﻢ آﻳﺪ ﻛﻪ وى ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻮﺷﺶﻫﺎﻳﻰ در راه ﻛﻤﺎل، ﺣﺴﻦ و ﺧﻴﺮ ﺑﺰﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎ آن‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮﮔﻴﺮد. ﻣﺴﺌﻠه ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﺻﺎﻟﺖ ﻗﺪرت اراده ﺑﺸﺮ ﻣﻌﺘﺮف اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻏﺮور و‬ ‫ﺧﻮدﺑﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﺧﺸﻮﻧﺖ روح وﻛﻮﺗﺎﻫﻰ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﺖ، اﻧﺴﺎن را ﻓﺮا‬ ‫ﻧﮕﻴﺮد.‬

۷- ﺗﻔﻮﻳﺾ: ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎى ﻟﺬت و اﻟﻢ، ﻓﻘﺮ و‬ ‫ﻏﻨﺎ و ﺧﻮﺷﻰ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮﻳﺶ را در‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎم و ﻧﻈﺎم ﻛﻠﻰ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤﻮ ﻛﺮده اﺳﺖ. ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن ﭼﻮن‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺠﺰ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮد ﭘﻰ ﺑﺮده اﺳﺖ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ. در اﻳﻦ ﺟﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺮﺣله ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻚ‬ ‫و ﺣﻴﺮت ﻋﺎلی و ﻣﻘﺪﺳﻰ ﺻﻌﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ ﭼﺎره‌ای ﺟﺰ آن ﻧﺪارد ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻛﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺗﺸﺨﻴﺺ او ﺗﺴﻠﻴﻢ‬ ‫ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ او ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﺪ.‬

۸- ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ: ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﻌﻒ ﻣﻦ، ﻳﺎ ﺿﻌﻒ زﺑﺎن، ﻣﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ‬ ‫اﺻﻄﻼﺣﻰ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ و ﻣﺎﻧﻊﺗﺮ از اﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺎﭼﺎرم ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﺑﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﺎرل ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﺳﺎس دﻋﺎ ﻣﺒﺘﻨﻰ اﺳﺖ ﺑﺮ دو اﺻﻞ‬ ‫ﻓﻘﺮ و ﻋﺸﻖ.‬‫ ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻗﺮﺿﺶ ادا ﺷﻮد،‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ ﺷﻔﺎ ﻳﺎﺑﺪ، ﻣﺴﺎﻓﺮش از ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮﮔﺮدد و ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮﻓﻴﻊ‬ ‫رﺗﺒﻪﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً دو رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﺮای او ﺻﺎدر ﺷﻮد! اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ دﻋﺎﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫در ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎى دﺳﺖ دوم ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ.‬

‫و ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻤﺘﺎز و زﺑﺪه‌اى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﺪ، ازﮔـﻔﺘﮕﻮى ﺑﺎ او، از اﻳﺴﺘﺎدن در ﺑﺮاﺑﺮ او، ﻟﺬت ﻣﻰﺑﺮد.‬

‫ﻧﻮع اول ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻋﺎمه ﻣﺮدم اﺧﺘﺼﺎص دارد و ﻧﻮع دوم ﻳﻚ طریقه ‫ﺧﺎص ﻋﺮﻓﺎنی اﺳﺖ.‬

‫اﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮى ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ، در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاش از ﻓﻘﺮ رﻓﻴﻊﺗﺮ و از ﻋﺸﻖ ﺟﺪیﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد. در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺳﻤﺎﺟﺖ از ﺧﺪا ﻃﻠﺐ ﻣﻴﻜﻨﺪ.‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻃﻠﺐ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و ﺛﺮوت، ﺑﻴﻤﺎرى و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻰ‬ ‫ﻧﻤﻰاﻧﺪﻳﺸﺪ، او ﻧﻴﺎزﻫﺎى دﻳﮕﺮى را اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ، اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺳﻠﺴﻠه ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ، ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻘﺎء و ﺧﻠﻮد را از دﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪﻫﺪ، روﺣﺶ ﺗﺎ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﻪاى ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺮای ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ اوج ﻧﮕﻴﺮد، ﭘﺎﻳﺶ در اﻳﻦ رﻫﮕﺬرى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫ﻣﻰرﺳﺪ ﺳﺴﺘﻰ ﻛﻨﺪ و در ﻧﻴﻤﻪ راه ﺑﺮ ﻟﺐ ﺑﺤﺮ ﻓﻨﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺮت ﺟﺎن ﺑﺴﭙﺎرد.‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاى اﺳﻼم ﻧﻴﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ، او را اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز، ﻋﺸﻖ و ﺗﺮس ﺑﻪ ﺷﺪت ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد.‬ ‫ﺧﺪاى اﺳﻼم ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺪر ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﻣﻌﺸﻮق ﻧﺮم و رام اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ، او‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل داراى ﺟﺒﺮوت، ﻗﻬﺮ و ﺧﺸﻢ اﺳﺖ.‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ، ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دردﻧﺎﻛﺘﺮى دارﻧﺪ.‬
‫
اﺣﺴﺎس ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪن از ﻛﻤﺎل، دور ﻣﺎﻧﺪن از ﺟﻮار دوﺳﺖ، از ﺑﻘﺎى‬ ‫اﺑﺪى، از ﺣﻴﺎت ﺟﺎوﻳﺪ و ﻣﺤﺮوم ﮔﺸﺘﻦ از ﺻﻠﺢ و زﻳﺒﺎﻳﻰ و ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ و‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن از آن ﮔﺮوﻫﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ راه‬ ‫را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ، و ﻟِﻪ ﺷﺪن و ﮔﻢ ﺷﺪن و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ در ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬ ‫ﻛﺎرواﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣیرود ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﺳﺎﻧﺪ، آن ﭼﻨﺎن‬ ‫وﺣﺸﺘﻰ را در دل اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﻣﻰاﻧﺪﻳﺸﺪ، ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ، ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﻗﺎﺑﻞ درك ﻧﻴﺴﺖ.‬
‫
ﻋﺎﻟﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮنه اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ را در ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻰ(ع) ﺑﺎ ﺧﺪاى‬ ‫اﺳﻼم ﻣﻰﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮسﻫﺎ و از ﻫﻮش‬ ‫رﻓﺘﻦﻫﺎى او را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻬﺘﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪ.‬
‫
ﺑﺮرﺳﻰ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎئل در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻰ آﻏﺎز ﮔﺮدد.‬
‫
در اﻳﺮان ﻣﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺪﺗﻰ ﻛﺎر ﻛﺮدم و ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺿﻤﻴمه اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد، ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از دﺳﺖ رﻓﺖ و ﻫﻤه‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻰ را ﻛﻪ ﮔﺮد آورده ﺑﻮدم ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤه ﻛﺘﺎب در‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد از دﺳﺖ دادم. اﻛﻨﻮن ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ‬ ‫ﻣﺘﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده‌ام، ﭼﻮن ﻧﻪ ﻣﺠﺎل و ﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﺴﺌﻠﻪ را دارم، ﺗﺮﺟمه ﺳﺎده ﻛﺘﺎب را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻳﺎران و ﻫﻤﻔﻜﺮان‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻨﻄﻘﻰ وﺳﻴﻌﻰ را در ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﺑﺨﺼﻮص‬ ‫ﻣﺘﻮن ادﻋیه اﺳﻼﻣﻰ، ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ واﻣﻴﮕﺬارم ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺠﺎل و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮى‬ ‫دارﻧﺪ و ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ.‬

ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ۱۳۳۸- ﭘﺎرﻳﺲ‬
‫ﻋﻠﻰ ﺷﺮﻳﻌﺘﻰ‬

‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫در دﺳﺎﻣﺒﺮ ۱۹۴۰ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﻳﻦ ﺳﻄﻮر ﻣﻘﺎﻟﻪاى راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻧﻴﺎﻳﺶ‬ ‫در ﻣﺠله ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ "رﻳﺪرز داﻳﺠﺴﺖ" ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﻧﻮﺷﺖ.‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در آﻏﺎز ۱۹۴۱ ﭘﺲ از اﺧﺘﺼﺎر و اﺻﻼﺣﻰ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻤﻞ آﻣﺪ ﺑﻪ وﺳﻴله ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎى ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺎب اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ.‬

‫ﭘﺲ از آن، ﮔﻮﻳﺎ در ﺳﻮﻳﺲ، ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ و در ژورﻧﺎل‬ ‫دوژﻧﻮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪ. اﻧﺪﻛﻰ ﺑﻌﺪ ﻳﻚ ﻣﺠله ﻫﻔﺘﮕﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ دوﺑﺎره آن را‬ ‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ و در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻰ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﻰ ﺑﺮد، وى آن را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و از اﻳﻦ رو در آﻏﺎز ژاﻧﻮﻳه ۱۹۴۴‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ را ﻳﻜﺒﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار‬ ‫دﻫﺪ. ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﻪ ﻋﺎرف اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮف. او آﻧﭽﻪ را در دل دارد ﺑﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ وﻛﻠﻤﺎت را در ﻣﻌﺎﻧﻰ ﻣﺘﺪاول و ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر می‌برد. او ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎى اﻟﻬﻰ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ وی ﻫﻤﺎن اﻏﻤﺎض را روا دارﻧﺪ ﻛﻪ او ﻫﺮﮔﺎه از ﻃﺮف آﻧﺎن ﻳﻚ ﻣﺴﺌله‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژى ﻣﻄﺮح ﺷﺪ روا ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎره‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻋﺼﺎره ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮرﺳﻰﻫﺎى ﺑﻰﺷﻤﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻳﻚ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ دراز ﺑﺮ روی ﻃﺒﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ:

ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و‬ ‫ﺷﺮﻗﻰﻫﺎ، ﻣﺮدم ﺑﻴﻤﺎر و ﺗﻨﺪرﺳﺖ، ﻛﺸﻴﺸﺎن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ، زﻧﺎن و ﻣﺮدان‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦ از ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ، ﻛﺸﻴﺸﺎن ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن از ﻫﺮ درﺟﻪ و ﻣﻘﺎﻣﻰ، ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ،‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﺎن و زﻧﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر، ﻣﺮدان و زﻧﺎن از ﻫﺮ ﺷﻐﻞ و از ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ و اﺟﺘﻤﺎع.‬

ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺮاﺣﻰ، ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژى و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎى‬ ‫ﻻﺑﺮاﺗﻮارى درﺑﺎره اﺣﻴﺎء ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ و اﻟﺘﻴﺎم ﺟﺮاﺣﺎت (ﻛﻪ روزﮔﺎرﻳﺴﺖ‬ ‫ﺑﺪان ﺳﺮﮔﺮم اﺳﺖ) ﺑﻪ وی اﺟﺎزه داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮات درﻣﺎﻧﻰ‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺶ را ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺪ.‬

‫او ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺴﺎئلی ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺧﻮد ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮده و ﻳﺎ از‬ ‫ﻣﺮداﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دﻗﻴﻖ و آزاداﻧﻪاى داﺷﺘﻪاﻧﺪ اﻗﺘﺒﺎس ﻧﻤﻮده‬ ‫اﺳﺖ. او ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرى را ﻛﻪ آﻏﺎز ﻛﺮده ﻧﺎﺗﻤﺎم ﺑﮕﺬارد اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻧﻤﻰﻧﻤﺎﻳﺪ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﺠﻮﻳﺪ.‬

‫ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ، وى ﻣﻴﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺘﻮار ﺑﻤﺎﻧﺪ. در‬ ‫وﻫله اول، اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘه ﻣﺘﺠﺪد از ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه اﺳﺖ. ﻣﻌﺬاﻟﻚ، آﻳﺎ ﺿﺮورى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﻠیه‬ ‫ﻛﻮﺷﺸﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻴﻢ؟ ﭼﻪ، ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺸﻬﺎ را ﻋﺎﻃﻞ ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﺑﻰآﻧﻜﻪ ﺧﻄﺮ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻳﺎ ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪهﻣﺎن در ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺿﻌﻒ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ و اﺣﺴﺎس اﺧﻼﻗﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺿﻌﻒ ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ‬ ‫زﻳﺎن‌آور اﺳﺖ. اﻳﻦ راﻫﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﺎى ﻫﻤﻪ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ،‬ ‫ﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﺪارﻧﺪ. ﺑﺎﻷﺧﺮه، زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮاى‬ ‫آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺟﺒﺮى را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ.‬ ‫او ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ، از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺪﻧﻰ و رواﻧﻰ ﺧﻮد، از ﻳﻚ ﺧﻂ‬ ‫ﻣﺸﻰ ﻻزم و ﻣﺴﻠﻤﻰ ﭘﻴﺮوى ﻛﻨﻴﻢ و اﻳﻦ از آن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻋﻤﻴﻖﺗﺮﻳﻦ و ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻓﻄﺮى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ.‬
 

ﻧﻴﺎﻳﺶ‬

در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ، ﺟﻨﺎب ﻋﻘﻞ را درﮔﻪ ﺑﺴﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﺸﻖ اﺳﺖ. ﻣﺎ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ را ﺑﺮ ﻗﺪرت ﻣﻜﺎﺷﻔﻪ و اﺣﺴﺎس ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰدﻫﻴﻢ.‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻣﻰدرﺧﺸﺪ در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻰ ﻣﻴﮕﺮاﻳﺪ. ﻣﺎ از‬ ‫دﻛﺎرت ﭘﻴﺮوى ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ اﻣﺎ ﭘﺎﺳﻜﺎل را رﻫﺎ ﻛﺮده‌اﻳﻢ. ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻗﺪرت ﻣﻐﺰی ﺧﻮد ﻣﻴﻜﻮﺷﻴﻢ، اﻣﺎ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮی روح (‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﺴﺎس اﺧﻼﻗﻰ، اﺣﺴﺎس ﺟﻤﺎل و ﺑﺨﺼﻮص اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ) از‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎده‌اﻧﺪ.‬

‫ﺿﻌﻒ اﻳﻦ ﻏﺮاﻳﺰ ﻋﻤﻴﻖ، ﺑﺼﻴﺮت اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺠﺪد را ﻛﻮر ﻛﺮده اﺳﺖ.‬ ‫ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺼﻰ ﺑﻪ او ﻣﻴﺪان ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺎى اﺟﺘﻤﺎع ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاى ﺑﺸﻤﺎر آﻳﺪ.‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻤﺪن ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦ ﮔﺮدد.‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ، در ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ و ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﺣﻴﺎت، ﺧﻮد را‬ ‫ﻫﻢارز ﺗﻌﻘﻞ، ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ.‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮورى اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮی را (ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ در ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻓﻄﺮت ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ)‬ ‫دوﺑﺎره اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻴﻢ و روﻧﻖ ﺑﺨﺸﻴﻢ.‬

‫از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى، ﺑﺮ روى اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻳﺎ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻰ، از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮد ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ.‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ. ﻧﻴﺎﻳﺶ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫وﺿﻮح ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه روﺣﻰ اﺳﺖ. ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن روح ﺧﺎرج از دﺳﺘﺮس‬ ‫ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﻣﺎدى ﻣﺎﺳﺖ، ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮان درﺑﺎره ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﻗﻄﻌﻰ و ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؟‬

‫ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ، ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎ داﻣنه ﻫﻤه ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ واﺳﻄه ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژی، ﺗﻈﺎﻫﺮات روح را ﻧﻴﺰ ﺟﺰء اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮو‬ ‫آورد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، از راه ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻨﻄﻘﻰ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ، ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺒﺘﻨﻰ اﺳﺖ، از ﭼﻪ راﻫﻰ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ‬ ‫ﻣﻰرﺳﺪ و آﺛﺎر آن ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ اﺻﻮﻻً ﻛﺸﺶ روح اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى‬ ‫ﻛﺎﻧﻮن ﻏﻴﺮﻣﺎدى ﺟﻬﺎن. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻀﺮع، ﻧﺎله‬ ‫ﻣﻀﻄﺮﺑﺎﻧﻪ و ﻃﻠﺐِ ﻳﺎرى و اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ و ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺸﻒ و ﺷﻬﻮد‬ ‫روﺷﻦ و آرام دروﻧﻰ و ﻣﺴﺘﻤﺮ و دورﺗﺮ از اﻗﻠﻴﻢ ﻫﻤه ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت. ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﭘﺮواز روح اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا و‬ ‫ﻳﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪاى اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻣﺒﺪائی ﻛﻪ ﻣﻌﺠﺰه ﺣﻴﺎت‬ ‫از او ﺳﺮ زده اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺮه، ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮدار ﻛﻮﺷﺶ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاى‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آن وﺟﻮد ﻧﺎﻣﺮﺋﻰ، آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﻤه ﻫﺴﺘﻰ، ﻋﻘﻞ ﻛﻞ، ﻗﺪرت‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ، ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ، ﭘﺪر و ﻣﻨﺠﻰ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺎ.

ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻧﻘﻞ اوراد‬ ‫ﻓﺮﻣﻮﻟﻰ، ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﭘﺮﮔﺪازى را ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ در آن دل ﺑﻪ ﺧﺪا ﺟﺬب مىﺷﻮد.‬ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻘﻞ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد و از ﻫﻤﻴﻦ رو اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ادراك اﺳﺖ، در ﻧﻈﺮ اﻫﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﺳﺘﺪﻻل، ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ.‬ ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺟﻤﺎل و ﻋﺸﻖ در دﻓﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ درس و‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد آنﻫﺎ ﻛﻪ دﻟﻰ ﺧﺎﻟﻰ از اﻧﺪﻳﺸﻪ دارﻧﺪ ﺧﺪا را ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫ﮔﺮﻣﺎى ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻳﺎ ﻋﻄﺮ ﮔﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ. اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ را ﻣﻰداﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻨﺎر ﻣﻰآﻳﺪ، ﺧﻮد را از ﭼﺸﻢ آن ﻛﻪ ﺟﺰ ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﭘﻨﻬﺎن‬ ‫ﻣﻰدارد.‬

‫ﻛﻤﻴﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﻴﺎن آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﭘﺎى ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻓﺮا ﻣﻰرﺳﺪ درﻣﻰﻣﺎﻧﺪ.‬ ‫زﻳﺮا، ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠه ﺗﻌﺒﻴﺮ را در ﭘﺮواز ﻋﺸﻖ، از ﻣﻴﺎن ﺷﺐ ﻇﻠﻤﺎﻧﻰ‬ ‫ﻋﻘﻞ، ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ.‬